In het voorjaar van 2013 startte de Belastingdienst met de “Actie balansschulden omzetbelasting”, dat zowel een versterking van het toezicht als een verdere verhoging van de belastingopbrengst beoogde. Aanleiding vormde het op 21 juni 2012 door de Commissie Stevens gepresenteerde evaluatierapport van het proces Horizontaal Toezicht. Een van de aanbevelingen van de Commissie betrof het intensiveren van het zichtbaar toezicht door de Belastingdienst, met name binnen het MKB segment. Deze aanbeveling is door de Belastingdienst destijds van harte overgenomen.
Horizontaal toezicht vormt een belangrijke onderdeel van de toezichtstrategie van de Belastingdienst. Bij Horizontaal Toezicht is samenwerking het sleutelwoord, zo lezen we op de internetsite van de Belastingdienst. De Belastingdienst sluit daartoe convenanten met grote ondernemingen en (organisaties) van intermediairs die voor een belangrijk deel steunen op wederzijdse transparantie en vertrouwen.
Afgelopen week bleek echter dat de Belastingdienst van ondernemers meer transparantie en vertrouwen vraagt dan het zelf te bieden heeft. Bij het in praktijk brengen van de “Actie balansschulden omzetbelasting” maakt de Belastingdienst namelijk gebruik van een geheim Plan van Aanpak en een viertal werkinstructies. De Belastingdienst moest deze stukken openbaar maken naar aanleiding van een verzoek van ProceD, op basis van de Wet Openbaarheid van Bestuur. Het was de adviseurs van ProceD de laatste maanden opgevallen dat de Belastingdienst bestuurlijke boeten wenste op te leggen die niet in overeenstemming waren met het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingzaken (BBBB), waarin het beleid is neergelegd voor het opleggen alle fiscale boeten.
Het is wrang de ondoorzichtige wijze te zien waarop de Belastingdienst nu uitvoering geeft aan de aanbevelingen van de Commissie Stevens.
Bij de start van de “Actie balansschulden omzetbelasting” werden ondernemers in een grote mediacampagne opgeroepen om alsnog een suppletieaangifte omzetbelasting in te dienen. Deze ondernemers werd beloofd dat zij dit zonder boete zouden kunnen doen. Zo’n 20.000 ondernemers maakten gebruik van deze mogelijkheid. Vervolgens ging de aandacht van de Belastingdienst uit naar de ca 50.000 ondernemers die geen gehoor hadden gegeven aan de oproep.
Allereerst werden financiële dienstverleners die ondernemers tot hun klantenkring mochten rekenen met een balansschuld omzetbelasting van minder dan € 50.000 bezocht door een medewerker van de belastingdienst. Ondernemers van wie niet bekend was of zij gebruik maakten van een financiële dienstverlener werden per brief benaderd. Bij hen werd niet onderzocht of sprake was van het opzettelijk niet (tijdig) betalen van omzetbelasting. Volstaan werd met het opleggen van naheffingsaanslagen, verhoogd met een verzuimboete van 10% van de niet afgedragen omzetbelasting.
Sinds enkele maanden richt de Belastingdienst zich op de ondernemers met een balansschuld omzetbelasting van meer dan € 50.000. Op basis van de stukken waarover ProceD afgelopen week de beschikking kreeg, blijkt dat bij deze groep ondernemers een deelonderzoek omzetbelasting zal worden uitgevoerd. Niet duidelijk is waarom het verschil in behandeling bij een balansschuld van € 50.000 is gelegd. Ook het Plan van Aanpak biedt daarover geen uitsluitsel.
Hoewel dat niet blijkt uit de model aankondigingsbrief is het hoofddoel van dit deelonderzoek, naar mijn stellige overtuiging, het verzamelen van feiten en omstandigheden voor het schuldonderzoek. Het gevolg van zo’n deelcontrole kan wel eens zijn dat deze ondernemers geconfronteerd wordt met een twee vergrijpboeten van 25% of 50% van de niet afgedragen omzetbelasting wegens het niet (tijdig) betalen van de omzetbelasting en vanwege het niet tijdig doen van een suppletieaangifte.
Het is jammer dat de Belastingdienst nog steeds meent gebruik te moeten maken van niet gepubliceerd beleid in een tijdperk waarin belastingplichtigen opgeroepen worden om samen te werken op basis van transparantie en vertrouwen.
Mr. Pieter W. Kok