Rechter moet ambtshalve ingrijpen bij onjuist standpunt van procespartijen omtrent toepassing omkering en verzwaring van de bewijslast

Indien een informatiebeschikking betrekking heeft op gegevens die door de inspecteur zijn gevraagd voor een periode die afwijkt van de periode waarop de desbetreffende belastingaanslag ziet, kan een tekortkoming in het verstrekken van de gevraagde gegevens niet leiden tot de omkering en verzwaring van de bewijslast voor zover die belastingaanslag een periode betreft waarop de in die informatiebeschikking bedoelde gegevens geen betrekking hebben. Ook als procespartijen het er over eens zijn dat de bewijslast moet worden omgekeerd en verzwaard, maar dat gezamenlijke standpunt van procespartijen onjuist is, is de belastingrechter verplicht om de normale regels van bewijsrecht toe te passen. Aldus oordeelde de Hoge Raad in een arrest van 9 september jl.
Belanghebbende exploiteert een shishalounge. De shishalounge is een horecagelegenheid waar bezoekers tegen betaling onder meer waterpijp (shisha) kunnen roken. Bij verschillende controles van de Belastingdienst in de shishalounge werd steeds ca een kilo waterpijptabak aangetroffen die zich niet bevond in een verpakking die was voorzien van accijnszegels.
De Inspecteur heeft belanghebbende bij brieven van 15 maart 2016 en 13 april 2016 verzocht om de originele aankoopfacturen van alle vanaf haar datum van oprichting (23 september 2011) ingekochte waterpijptabak te verstrekken. Belanghebbende heeft de gevraagde facturen niet verstrekt. Zij heeft de Inspecteur in reactie op de brief van 13 april 2016 meegedeeld dat zij alleen de waterpijpen verhuurt aan haar klanten en dat de klanten zelf de tabak regelen en maken. Op 29 april 2016 hebben medewerkers van de Belastingdienst/Douane opnieuw een controle in de shishalounge uitgevoerd. Ook bij die controle zijn tientallen met waterpijptabak gevulde koppen aangetroffen. Ook bij die gelegenheid heeft belanghebbende desgevraagd voor de aangetroffen waterpijptabak geen herkomstbescheiden overgelegd.
Omdat belanghebbende de gevraagde facturen niet heeft verstrekt, heeft de Inspecteur op 9 mei 2016 ten aanzien van belanghebbende een informatiebeschikking als bedoeld in artikel 52a AWR gegeven (hierna: de informatiebeschikking). Daarin heeft hij vastgesteld dat belanghebbende niet heeft voldaan aan zijn verzoek om de originele aankoopfacturen van alle ingekochte waterpijptabak over de periode vanaf haar oprichting tot en met 11 maart 2016 te verstrekken. De Inspecteur heeft in die beschikking ook erop gewezen dat belanghebbende daarmee niet heeft voldaan aan de in artikel 47 AWR neergelegde verplichting om desgevraagd de bescheiden waarvan de raadpleging van belang kan zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing van belanghebbende, voor dit doel beschikbaar te stellen. Belanghebbende heeft geen bezwaar gemaakt tegen de informatiebeschikking.
Het Hof heeft vervolgens geoordeeld dat de verschuldigde accijns die bij uitspraak op bezwaar is vastgesteld op een redelijke schatting berust. Het Hof heeft belanghebbende niet erin geslaagd geacht het verzwaarde (tegen)bewijs te leveren dat de Inspecteur bij het doen van de uitspraak op bezwaar het aantal kilogrammen waterpijptabak te hoog heeft geschat.
Op het door belanghebbende aangetekende cassatieberoep oordeelt de Hoge Raad dat artikel 27e, lid 1, AWR, dwingend voorschrijft dat de bewijslast zal worden omgekeerd en verzwaard indien sprake is van een onherroepelijk geworden informatiebeschikking als bedoeld in artikel 52a, lid 1, AWR. Indien de informatiebeschikking betrekking heeft op gegevens die door de inspecteur zijn gevraagd voor een periode die afwijkt van de periode waarop de desbetreffende belastingaanslag ziet, kan een tekortkoming in het verstrekken van de gevraagde gegevens niet leiden tot de omkering en verzwaring van de bewijslast voor zover die belastingaanslag een periode betreft waarop de in die informatiebeschikking bedoelde gegevens geen betrekking hebben.